Wypalenie zawodowe wśród nauczycieli w Polsce

Wypalenie zawodowe wśród nauczycieli w Polsce

Praca nauczyciela to bardzo odpowiedzialne zajęcie, które kształtuje przyszłe pokolenia. Niestety, w Polsce coraz częściej obserwuje się zjawisko wypalenia zawodowego wśród nauczycieli, co stanowi istotne wyzwanie dla systemu oświaty.

Na początku 2023 roku przeprowadzono ogólnopolskie badanie dobrostanu nauczycieli, w którym wzięło udział ponad 7 tysięcy respondentów. Praca na modelu PERMA z psychologii pozytywnej obejmowała kompleksową diagnozę, uwzględniając składowe dobrostanu i złego samopoczucia. Pomiar obejmował pozytywne i negatywne emocje w pracy, zaangażowanie, relacje ze współpracownikami, poziom odczuwanej skuteczności, poczucie sensu, postrzegany stres oraz objawy wypalenia zawodowego.

Statystyczny polski nauczyciel:

To pracownik, dla którego praca ma sens i który wchodzi w nią z pełnym zaangażowaniem. Ponad 63% badanych odczuwa wysoki i bardzo wysoki sens pracy.

Nauczycielki i nauczyciele przejawiają bardzo wysoki poziom zaangażowania w pracę — zarówno ogólnego (62,89% respondentów), fizycznego (ponad 96%) oraz poznawczego (93,83%), a także wysoki poziom zaangażowania emocjonalnego (66,22% badanych).

Jednak równocześnie badania pokazują, że nauczyciel doświadcza też stresu, wypalenia zawodowego, negatywnych emocji i wyczerpania oraz boryka się z wymaganiami, które często przekraczają jego umiejętności radzenia sobie z nimi.

Najwyższy poziom złego samopoczucia w pracy dotyczy wypalenia zawodowego i jego objawu, jakim jest wyczerpanie (opowiedziało tak 67,5% badanych), poczucia braku sensu pracy (57,3% respondentów) oraz odczuwanego stresu (52,5%). Co ciekawe, wtórne objawy wypalenia zawodowego, negatywny wpływ stresu (dystres) oraz objawy somatyczne (problemy ze snem, zamartwianie się, epizody lęku i napięcia) wskazało aż 56,2% ankietowanych.

Najbardziej dotkliwy element wypalenia zawodowego w grupie badanych to poczucie wyczerpania. Przejawia się ono m.in. brakiem energii na rozpoczęcie kolejnego dnia pracy, zmęczeniem w jego trakcie oraz uczuciem przytłaczającego wyczerpania po zakończeniu zajęć. Osoby pracujące w szkołach nie mogą lub nie potrafią efektywnie odpoczywać.

Badani doświadczają umiarkowanego poziomu zarówno pozytywnych, jak i negatywnych emocji, jednak obserwuje się statystycznie większą liczbę emocji pozytywnych w porównaniu do tych negatywnych. Jednakże, aby cieszyć się dobrym samopoczuciem, zadowoleniem z pracy czy być zmotywowanym do rozwoju ta przewaga jest zbyt mała.

Poszukiwanie rozwiązań

Autorzy badania rekomendują wdrożenie kilkunastu działań, które mają na celu zauważenie problemów współczesnych nauczycieli oraz pomoc w rozwiązywaniu istotnych kwestii tej grupy zawodowej zarówno na poziomie lokalnym, jak i systemowym. Należą do nich m.in.: cykliczne monitorowanie pozytywnych i negatywnych elementów samopoczucia, kształtowanie atmosfery opartej na relacjach przez rozwijanie sieci kontaktów wewnątrz i na zewnątrz organizacji, motywowanie nauczycieli do aktywnego uczestnictwa w inicjatywach społecznych, wspierających tworzenie więzi, profilaktyka zdrowia fizycznego i psychicznego, promocja dbania o dobrostan oraz tworzenie sprzyjających warunków do komunikacji i współpracy (dyrekcja — nauczyciel — rodzic — uczeń). 


Źródło: Raport z Ogólnopolskiego Badania Dobrostanu Zawodowego Nauczycieli „Jak nauczyciele czują się w swojej pracy”, Librus, marzec 2023r.
https://portal.librus.pl/artykuly/zaangazowani-nauczyciele-u-progu-wypalenia-raport-z-badania