Dzieci są tak samo ważne, jak dorośli
W ciągu ostatnich lat obserwujemy alarmujący wzrost przypadków związanych ze złym stanem zdrowia psychicznego dzieci i nastolatków. Dane i raporty od Biura Rzecznika Praw Dziecka pokazują, że jest to poważny problem, wymagający natychmiastowej uwagi i działania. Rozwiązaniem jest rozwijanie wsparcia i programów edukacyjnych dla rodziców, wdrożenie programów psychoedukacyjnych oraz rozwijanie specjalistycznej infrastruktury.
Jednym z głównych wyzwań, z którymi mogą zmagać się dzieci u progu wejścia w okres nastoletni, jest rozwijanie swojej tożsamości. W tym okresie dzieci zaczynają dostrzegać różnice między sobą a innymi i próbują znaleźć swoje miejsce w grupie rówieśniczej. Bycie zaakceptowanym przez innych ma ogromne znaczenie, dlatego odrzucenie lub niepowodzenia mogą wpłynąć na ich poczucie własnej wartości i wywołać lęk czy depresję.
Innym istotnym aspektem jest rozwijająca się – również w tym okresie – samoświadomość. Dzieci są bardziej świadome swoich własnych emocji i odczuwają presję wynikającą z wewnętrznych i zewnętrznych oczekiwań, zarówno jeśli chodzi o nowe przyjaźnie i relacje, jak i edukację. Trzeba bowiem pamiętać, jak stresującym jest przejście z trzeciej klasy do czwartej szkoły podstawowej: zamiast jednego nauczyciela ma się nagle kilku, których wcześniej się nie znało. Ogólne przedmioty (jak przyroda) dzielą się na szczegółowsze i trudniejsze (jak biologia, chemia, geografia etc.). Wraz z wiekiem wzrasta poziom wymagań, co może prowadzić do stresu związanego z nauką. Warto zauważyć, że każde dziecko ma własne predyspozycje i tempo nauki, a także mierzy się z własnymi trudnościami (np. dysleksją czy dyskalkulią). Wprowadzenie nowego, empatycznego podejścia do edukacji, które skupiałoby się na emocjach i umiejętnościach radzenia sobie, może pomóc w budowaniu zdrowych mechanizmów radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi, zminimalizowania stresu oraz podniesienia samooceny u dzieci.
Nie tylko jednak samo wsparcie i empatia są ważne, jeśli chodzi o prawidłowe radzenie sobie w szkole. Trzeba pamiętać, że zdrowie fizyczne również silnie wpływa na stan emocjonalny: regularna aktywność fizyczna i odpowiednia dieta odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu równowagi emocjonalnej. Jak? Poprzez dostarczanie organizmowi potrzebnych endorfin; wypracowanie mechanizmów obronnych, jeśli chodzi o odreagowywanie negatywnych emocji, odstresowanie; a także naukę pozytywnych umiejętności społecznych (współpracy, zdrowej rywalizacji, radzenia sobie z przegraną etc.).
Badanie przeprowadzone przez dr. Amandę Visek w Milken Institute School of Public Health wykazało, że dla małych dzieci – niezależnie od płci - w sporcie towarzyskim najważniejsza jest współpraca, aktywność, zabawa i dawanie z siebie 100%, by sport był dla nich przyjemnością. Jednak dzieci same z siebie tego nie odkryją – w Polsce aż 94% z nich ma niedostateczny poziom sprawności ruchowej. Potrzebują więc wsparcia rodziców w zachęcaniu do zdrowych nawyków żywieniowych oraz zapewnieniu wystarczającej ilości ruchu i zabawy, a także wsparcia nauczycieli, jeśli chodzi o przygotowanie interesujących i wciągających lekcji wychowania fizycznego.
Co jednak, gdy problemy ze stanem emocjonalnym już są u dziecka?
Niejednokrotnie dorośli nie są pewni, jakie zachowanie może świadczyć o problemach u dziecka, tymczasem aż 19% dzieci czuje się ciągle zmęczonych i bez energii życiowej, a aż 73% cierpi na wypalenie uczniowskie. Właśnie dlatego rozwijanie kompetencji komunikacyjnych rodziców jest tak ważne: wiedza, jak rozmawiać z dzieckiem, jak słuchać i jak udzielić wsparcia może okazać się kluczowa dla poprawy zdrowia psychicznego dzieci, które często mogą czuć się samotne i niezauważone.
Poczucie osamotnienia jest jednym z czynników wpływających na pogorszenie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Kluczowym zadaniem jest wypracowanie mechanizmów, które będą zmniejszały to poczucie i stwarzanie większej przestrzeni dla interakcji społecznych. Szkoły, rodzice i społeczność lokalna mogą razem działać, aby stworzyć przyjazne i wspierające środowisko dla młodych ludzi. Ważne jest, aby wdrażać programy, które zachęcają do integracji i budowania pozytywnych relacji między rówieśnikami oraz zachęcają do spędzania czasu poza ekranami. Takim programem może być właśnie Akademia Dobrej Energii Junior, która skupia się na wszystkich obszarach dobrostanu dziecka: od interpersonalnych, przez technologiczne, po zdrowie mentalne i fizyczne.
Wdrażanie takich programów powinno obejmować całą sieć społeczną dzieci i nastolatków, czyli: ich samych, rodziców i nauczycieli. Warto, aby nauczyciele i inni pracownicy szkoły mieli odpowiednią wiedzę na temat zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, aby mogli skutecznie reagować w przypadku wykrycia jakichkolwiek problemów. Współpraca między szkołą a rodzicami jest kluczowa, aby wspólnie dbać o zdrowie psychiczne uczniów. Organizowanie spotkań, warsztatów i wydarzeń, na których można poruszyć temat zdrowia psychicznego i związanych z nim wyzwań, może poprawić świadomość rodziców i nauczycieli oraz zwiększyć ich gotowość do działania. To z kolei może znacząco wpłynąć na poprawę jakości wsparcia, jakie otrzymują najmłodsi.
Zajęcia psychoedukacyjne w szkołach powinny uczyć dzieci umiejętności radzenia sobie ze stresem i trudnościami; rozpoznawania, nazywania oraz radzenia sobie z emocjami; a także wspierać rozwój umiejętności społecznych i budowania relacji.
Podsumowując, zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży to temat, który wymaga kompleksowego podejścia i zaangażowania całego społeczeństwa. Wspólne działania szkół, rodziców, społeczności lokalnej i instytucji mogą stworzyć zdrowe środowisko, w którym dzieci i młodzież będą miały szansę na rozwijanie się w pełni swojego potencjału i osiągnięcie satysfakcji z życia.
