Nauczyciel – to musi brzmieć dumnie!

Nauczyciele mawiają, że ich zawód jest wymagający, ale i dający sporo satysfakcji. Dobry belfer przekazuje dzieciom wiedzę podręcznikową, ale też wzorce prawidłowych postaw czy optymistyczne podejście do życia. Po latach z sentymentem wspomina się empatyczną polonistkę czy wymagającego, ale życzliwego pana od WF-u. Dlatego właśnie nauczyciele muszą szczególnie dbać o swój dobrostan – aby unikać wypalenia zawodowego i być dobrym wzorem dla uczniów. Jak mogą to robić?

Nauczyciele w Polsce

Powołując się na dane GUS-u, w samym roku szkolnym 2024/2025 w przedszkolach, szkołach, w tym podstawowych, ponadpodstawowych i policealnych, kształciło się 6,6 mln dzieci, młodzieży i dorosłych, czyli aż 17,7% populacji kraju[1]. Choć demografia na przestrzeni lat wyraźnie spada, Polska edukacja to i tak potężne liczby.

Dość powiedzieć, że w roku szkolnym 2023/2024 w placówkach oświatowych w Polsce pracowało 525 tysięcy nauczycieli (w całym systemie edukacji jest ich jednak więcej, bo około 736 tysięcy)[2]. Obecnie szacuje się więc, że na 100 uczniów przypada średnio 10,9 etatów nauczycieli.

Choć liczby mogą wydawać się imponujące, to jednak polski system oświaty i tak boryka się z wieloma problemami: brak chętnych do pracy, starzejące się pokolenie (zaledwie 5% nauczycieli to osoby poniżej 30. roku życia, podaje Raport Nauczyciel 2040), nieadekwatne zarobki czy wypalenie zawodowe.

Kreatywny, spontaniczny czy… przeciążony jak nauczyciel?

Chcielibyśmy, aby pedagodzy byli zawsze empatyczni, gotowi do pomocy, pełni sił i pasji. Żeby przekazywali nie tylko wiedzę popartą danymi z książek, ale i wpajali młodzieży najlepsze postawy obywatelskie. Niestety, raporty pokazują, że nauczyciele są w coraz większym stopniu przeciążeni obowiązkami, pracują ponad wymiar swojego etatu, co dodatkowo pogłębia problem wypalenia zawodowego i przyczynia się do niskiej atrakcyjności zawodu w oczach osób wchodzących na rynek pracy[3].

W takich warunkach coraz trudniej o kreatywność, spontaniczność czy pracę w imię pasji i misji. Niestety, w ten sposób tworzy się zamknięte koło. Uczniowie dostrzegają fizyczne, a nierzadko także psychiczne obciążenie swoich wychowawców. To buduje często napiętą atmosferę na lekcjach.

Słowo klucz w tym przypadku powinno więc brzmieć: dobrostan. To o niego niczym o święty Graal powinni dbać dyrektorzy, rodzice, ale i sama kadra pedagogiczna. W końcu dobre samopoczucie przekłada się na naprawdę wiele aspektów.

Dobrostan w polskiej szkole

Zawód nauczyciela daje kontakt z drugim człowiekiem, sens, widoczne efekty pracy (tzw. impact), możliwość rozwoju osobistego, a także zapewnia satysfakcjonującą pracę z dziećmi i młodzieżą – to główne atuty, które są wymieniane przez samych nauczycieli w Raporcie Nauczyciel 2040. Praca ma więc wiele zalet i daje poczucie sprawczości, ale żeby skutecznie zadbać o dobrostan kadry pedagogicznej potrzeba czegoś jeszcze. Czego? Np. realizowania podejścia work-life balance.

Nauczyciele są bowiem jednym z najbardziej ocenianych zawodów. Ich pracy przyglądają się nie tylko uczniowie podczas każdych zajęć, ale także dyrekcja czy rodzice. Stała ewaluacja to jeden z wielu stresorów dla nauczycieli, obok niskich zarobków, zbyt licznych klas, problemów wychowawczych, agresji i przemocy szkolnej, niewystarczającego wsparcia specjalistów[4]. Ponadto przenoszenie pracy do domu, angażowanie się ponad miarę, przygotowania na zajęcia własnym sumptem (czas i środki) zdecydowanie nie sprzyjają idei work-life balance.

Dzień nauczyciela – jak go celebrować?

14 października obchodzimy Dzień Edukacji Narodowej. To dobry moment na zatrzymanie się i zastanowienie, jak można lepiej i efektywniej dbać o swoje potrzeby, co robić, aby szkoły stały się jeszcze przyjaźniejszym miejscem pracy oraz które rozwiązania mogą okazać się pomocne w codziennej pracy. Poniżej przedstawiamy kilka ciekawych opcji.

Nauczycielu, Twój dobrostan przekłada się na dobre samopoczucie uczniów. Kiedy nauczysz się znajdować drobne radości w każdym dniu, pomogą Ci one przejść przez trudniejsze chwile. Pamiętaj też o pielęgnowaniu życia poza szkołą – rozwijaj hobby, spotykaj się z przyjaciółmi, podróżuj.

Zastanów się, kim jesteś poza murami szkoły – to wzmocni Twoją równowagę i doda Ci sporo energii.

Powodzenia dla całej kadry pedagogicznej! 💐